51. TÜRKİYE İMSAD GÜNDEM BULUŞMALARI’NDA “TÜM TARAFLARIYLA YENİLEME VE GÜÇLENDİRME” KONUSU DEĞERLERLENDİRİLDİ
Türkiye İMSAD’ın bölümle ilgili gelişmeleri ele aldığı ‘Gündem Buluşmaları’nın 51.’ncisi, ‘Tüm Taraflarıyla Yenileme ve Güçlendirme’ başlığı altında düzenlendi. Toplantıda, Boğaziçi Üniversitesi’nden Emeritus Prof. Dr. Mustafa Erdik ile DEGÜDER İdare Konseyi Lideri Sinan Türkkan, ‘Yenileme, derin yenileme ve güçlendirme ortasındaki temel fark nedir?’, ‘Güçlendirmenin olmazsa olmaz kuralları neler?’, ‘İstanbul’da yapı stoku ne durumda?’, ‘Güçlendirme konusuna lokal idarelerin yaklaşımı nasıl?’, ‘Güçlendirmenin önündeki mahzurlar ve tahlil teklifleri neler?’ soruları çerçevesinde değerlendirmelerini paylaştı.
Türkiye İMSAD (Türkiye İnşaat Materyali Sanayicileri Derneği) tarafından 51’nci kere düzenlenen‘Gündem Buluşmaları’, 2 Haziran 2022 tarihinde Demirdöküm ve GF Hakan Plastik’in katkılarıyla online olarak gerçekleştirildi.
Açılışını Türkiye İMSAD İdare Heyeti Lideri Tayfun Küçükoğlu, moderatörlüğünü Türkiye İMSAD Lider Vekili Ferdi Erdoğan’ın yaptığı ‘Tüm Taraflarıyla Yenileme ve Güçlendirme’ başlıklı toplantıda, Boğaziçi Üniversitesi’nden Emeritus Prof. Dr. Mustafa Erdik ile DEGÜDER İdare Heyeti Lideri Sinan Türkkan değerlendirmelerini paylaştı.
Toplantının açılış konuşmasını yapan Türkiye İMSAD İdare Konseyi Lideri Tayfun Küçükoğlu, 2004 Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Kanunu’nun çıkmasıyla birlikte 2005 yılında ülkemizdeki en büyük yapısal dönüşüm hareketinin başladığını hatırlatarak, “Hedef sarsıntıya güçlü hayat alanlarını oluşturmaktı. Kentsel dönüşüm seferberliğiyle yıkıp tekrar yapma konusu öne çıkınca, yapılarda estetik yenileme çalışmaları, derin yenileme dediğimiz güç verimliliği, havalandırma, tesisat yenileme çalışmaları ve güçlendirme çalışmaları geri planda kaldı. Son 2 yıldır pandemi nedeniyle tüm dünya olarak hayatımızda esaslı değişimler gerçekleşti. İzolasyon sürecinde konutta geçirdiğimiz mühletler artınca, konut içinde daha konforlu alanlar oluşturma muhtaçlığı ortaya çıktı. Böylelikle yenileme konusu yine gündemimize girdi. Talepteki bu değişim, inşaat gereçleri endüstrisinin gelişimine de değerli katkı sağladı. Bu süreçte güç maliyetlerindeki global artışla birlikte gücün iklim değişikliği üzerindeki tesirlerine yönelik farkındalığın artması, binalarda güç verimliliği sağlama maksadıyla derin yenilemeye yönelik ilgiyi artırdı” tespitini yaptı.
2026 yılında Türkiye’de 17 milyon kişinin zelzeleye karşı riskli konutlarda hayatını sürdürmeye devam edeceğine dikkat çeken Tayfun Küçükoğlu, “Ülkemiz için sarsıntı riski çok büyük, binalarımızı inceletip kesinlikle güçlendirelim” bildirisini verdi.
İnşaat materyalleri endüstrisi olarak bu süreçte yurt içinde değişen ve gelişen talebi karşılamada büyük performans kaydettiklerini söyleyen Tayfun Küçükoğlu, “İhracat tarafında ise yüzde 46’lık artışla ne kadar güçlü bir altyapıya ve güçlü büyüme potansiyeline sahip olduğumuzu gösterdik. İç pazar, dış pazar, yenileme, derin yenileme, güçlendirme, yapısal dönüşüm, alt yapı, üst yapı üzere tüm alanları desteklemek için endüstrimiz gerekli tüm imkan ve kapasiteye sahiptir. İnşaat materyalleri endüstrimizin bu potansiyeli ile gurur duyuyoruz” dedi.
“Unutmayalım; ‘Deprem öldürmez, bina öldürür’”
Toplantının moderatörü Türkiye İMSAD Lider Vekili Ferdi Erdoğan ise “Kritik ve kıymetli bir bahis olarak gördüğümüz yenileme ve güçlendirme konusunu her fırsata gündeme getirmeye çalışıyoruz. Geçmişte kentsel dönüşümün yanlış anlaşıldığı, farklı beklentiler içine düşüldüğü bir süreç yaşadık. Herkes meskenim yenilensin, pahası artsın diye ‘beyaz atlı müteahhit’ini bekledi. Halbuki top yekûn yıkıp yapmak yerine dayanıklı-dayanıksız bina ayrımının yapılması gerekiyordu. Kentsel dönüşümü; kentin nüfusu artarken, besin, güç, su, atık idaresinin de dengelenmesi, hazırlanması, tasarruflu halde kullanılması, ulaşımda müddetlerin kısaltılması, eğitim alanlarının tekrar düzenlenmesi üzere kapsamlı, yalnız zelzeleyle sonlu olmayan, afetlere karşı güçlü ve ‘akıllı’ ömür alanlarının oluşturulması olarak tanımlıyorum. Bu süreçte yenileme pazarı, oluşan kentsel dönüşüm beklentileri nedeniyle hayli gerilemişken, Covid-19 sürecinde değişen muhtaçlıklar nedeniyle birden yükselişe geçti. Mevcut konutlarda kentsel dönüşümü beklemek yerine tesisatın değiştirilmesi, yalıtım yapılarak güç verimliliğinin artırılması üzere ‘kaynak inovasyonu’ olarak tanımlayacağım yenileme-derin yenileme çalışmaları arttı. Temassız ömür için dönüşümü yaptık ancak sarsıntı için güçlendirmeyi geri plana attık. ‘Deprem öldürmez, bina öldürür’ kelamını hiç unutmamamız, riskli binalarımızı kesinlikle güçlendirmemiz gerekiyor” formunda konuştu.
“Güçlendirme konusunu gündemde tutmalıyız”
Kentsel dönüşüm ile güçlendirmenin birbirlerinden çok farklı olduğunun altını çizen Prof. Dr. Mustafa Erdik, “Kentsel dönüşüm toplumsal bir olaydır ve uzun vadeli yapılabilir. Her bakımdan akıllı kentlerin oluşturulması, toplu hayatın tekrar planlanması bir süreç sorunudur. Güçlendirme ise mevcut yapı için fiziki bir olaydır ve acil yapılması gereken bir iştir. Yenileme ve derin yenileme çalışmalarının kozmetik ve konforla ilgisi varken, zelzeleye karşı bir muhafaza tesiri yoktur. Zelzeleye karşı güçsüz, riskli bir binada derin yenileme yapılması bir yarar sağlamaz. İstanbul için en acil muhtaçlık binaların durumlarının tespit edilmesi ve her bir bina için reçetenin oluşturulmasıdır. Bizim tüm hedefimiz mümkün Marmara sarsıntısı kapımızdayken binaları süratle güçlendirerek en az hasarla zelzelenin atlatılmasını sağlamak, can kayıplarının önüne geçmektir. Güçlendirme konusu sarsıntı riski nedeniyle giderek değerli hale geliyor, gündemde tutmalı, siyasi düzleme bu bahis taşınmalı” dedi.
Prof. Dr. Mustafa Erdik, 2000 yılı öncesinde inşa edilen binaları kapsayacak biçimde kampanya bazlı sarsıntı güçlendirmesi için bir yönetmeliğe gereksinim olduğunu söyledi. Güçlendirmenin birinci adımı olarak riskli binaların derecelendirilmesi gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Mustafa Erdik, pilot bir çalışmanın İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütüldüğünü belirtti.
Zelzele performans düzgünleştirme usullerine de değinen Prof. Dr. Mustafa Erdik, taşıyıcı sistem elemanlarının güçlendirilmesi, yapısal sistemin güçlendirilmesi, zelzele yer hareketini modifiye etme yolları ve yapısal denetim teknolojileri hakkında bilgi verdi. Japonya’da yaygın kullanılan sarsıntı yalıtımlı modüler inşaat tahlillerinden de kelam eden Prof. Dr. Mustafa Erdik, bu uygulamaların acil durumlarda pratik kullanımlarıyla kıymetli yararlar sağladığına dikkat çekti.
Yapıların güçlendirilmesini gerçekleştirecek kişi ve şirketlerin yetkinliklerinin değerli olduğunu, buralarda bir kontrol sisteminin kurulması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Erdik, “Güçlendirme konusunda ehil olmayan bireylerin yanlış uygulamalarına şahit oluyoruz. Bu kısımların çözülmesi, kontrol düzeneklerinin devreye alınması, hukuksal düzenlemelerin yapılması gerekiyor. ‘Yanlış Uygulama Sigortası’ ile teminatlar sağlanabilir. Böylelikle bir binada yanlış bir güçlendirme süreci yapan kişi de sorumluluğu üstlenmiş olur. Hem bu sebeple gerçekleşecek mümkün can kayıplarının önüne geçilir hem de ekonomik kayıplar önlenir. Sıhhatimiz kelam konusu olduğunda hekim tabip gezerek karar verirken, binamızın güçlendirilmesi üzere ucunda yeniden can güvenliğimiz olan bir mevzuda maalesef yetkinliğe bakmadan ucuza kim yapıyorsa o tercih ediliyor” biçiminde konuştu.
“Güçlendirmenin önündeki mahzurları kaldırmalıyız”
DEGÜDER (Deprem Güçlendirme Derneği) İdare Konseyi Lideri Sinan Türkkan ise riskli bina tarifini hatırlatarak, “2018 yılında Kandilli Rasathanesi bilgilerine nazaran 13 bin 500 adet çok ağır hasar, 34 bin 400 adet ağır hasar, 146 bin 500 adet orta hasar riski taşıyan bina bulunduğu, muhtemel büyük bir zelzelede 600 bin hane için acil barınma muhtaçlığı doğacağı tespit edildi. Sarsıntının ne vakit olacağı, nasıl olacağını konuşmak yerine, çok can kaybı olmadan bu zelzelesi nasıl atlatabiliriz bunu düşünmemiz lazım” dedi.
Her bir binanın sorunu ve tahlil gereksiniminin farklı olduğunu belirten Sinan Türkkan, güçlendirme konusunda tüm binalar için tek bir standart oluşturmanın güç olduğunu vurguladı.
Sinan Türkkan, “Depreme karşı güçlendirme, yıkıp yine yapmaya nazaran yüzde 50 az maliyetli olması ve etrafa tesirleri bakımından daha avantajlı. Ama güçlendirilen yapının, yeni yapılan yapı kadar sağlam olacağı fikri ne yazık ki yaygın değil. Buraların düzgün anlatılması gerekiyor” dedi.
Sinan Türkkan, “6306 sayılı mevzuatta yıkım süreci için kat maliklerinin 2/3 oranında çoğunluğu aranıyorken, güçlendirme için erişilmesi daha güç olan Kat Mülkiyeti Kanunu’na nazaran 4/5 oranı aranıyor. Ayrıyeten riskli yapı tebligat tarihinden itibaren kat maliklerine yönetim tarafından 60 gün mühlet verilerek yapının yıktırılması isteniyor. Yıkılıp yine yapılan binalarda KDV yüzde 1 iken güçlendirme projelerinde yapılan işlerin KDV oranı yüzde 18. Ayrıyeten belediyeler, mevcut binalardaki imara ters durumlar nedeniyle binaların değerli bir kısmına güçlendirme ruhsatı bile veremez halde. Güçlendirmenin önündeki bu ve gibisi manilerin kaldırılması, bu riskli yapılardan en kısa müddette kurtulmanın yollarını oluşturmalıyız. Kesinlikle bir acil aksiyon planı hazırlanmalı” değerlendirmesini yaptı.
Toplantıya katılanlar ortasında yapılan ankete nazaran, güçlendirme ve kentsel dönüşümün önündeki en büyük mani “finansman” olarak görüldü.
Kaynak BHA Beyaz Haber Ajansı