TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ne ait Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu’nun talepleri doğrultusunda düzenlemeler yapılmazsa, gazetelerin kapanacağını söyledi. Kolaylı, TBMM Adalet Komisyonu’nda sundukları tahlil tekliflerini detaylarıyla anlattı.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu tarafından, “Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”ne ait olarak hazırlanan rapor, Abdullah Güler Başkanlığında toplanan TBMM Adalet Komisyonu’na sunuldu.
Türkiye genelinde örgütlü 9 gazeteciler federasyonu ile bu federasyonlara üye ve temsil yetkisi veren toplam 86 gazeteciler cemiyeti ile basın meslek örgütünün üye olduğu Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu’nca hazırlanan ve daha evvel de TBMM Dijital Mecralar Komisyonu’na sunulan rapor, TGK’nın düzenlemeye ait çekincelerini, görüş ve tekliflerini içeriyor.
Basın İlan Kurumu mevzuatı ile ilgili kısmı, BİK Anadolu Gazete Sahipleri Temsilcisi Mustafa Arslan’ın katkılarıyla hazırlanan rapora ait Adalet Komisyonu’nda milletvekillerine bilgi veren TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, yapılan düzenlemede, basın özgürlüğünü engelleme riski bulunan unsurların tekrar ele alınması gerektiğini vurguladı.
Kolaylı şunları söyledi;
“Türkiye’de basılı, görsel, işitsel ve elektronik haberciliğin yasak boşluklar nedeniyle genel bir mesleksel düzenlemeye muhtaçlık duyduğunu yıllardır yaptığımız her açıklamada vurguluyoruz. Görüşülmekte olan Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Kanun Teklifi, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu olarak tekraren lisana getirdiğimiz problemlerden kimilerine tahlil getirse de, beklentilerimizi tam olarak karşılamamaktadır.”
Basın dalındaki öncelikli beklentinin Gazetecilik Meslek Yasası olduğuna dikkat çeken TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı, “Medya, gerçek manada fonksiyonunu yerine getirebilmesi için, gazetecilik mesleğini ve bu mesleği kimlerin yapabileceğini düzenleyen ‘Gazetecilik Meslek Yasası’na hemen gereksinim duymaktadır” dedi.
Konuşmasında yasa teklifinin olumlu ve olumsuz yanlarına vurgu yapan TGK Genel Lideri Nuri Kolaylı şunları söyledi:
“İnternet Yasası kapsamında beklediğimiz kimi yasal düzenlemelerin kanun teklifinde yer alması, bu mecrada vazife yapan meslektaşlarımızın gazeteci sayılacak olması sevindiricidir. Lakin, meslektaşlarımızı sıkıntı durumda bırakma ihtimali olan; “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı yeni bir kabahat oluşturulması, Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu olarak bizleri endişelendirmektedir. Yoruma açık olan bu düzenleme, somut olmayan münasebetlerle gazetecilerin cezalandırılmalarının yolunu açabilecektir. Dezenformasyon yalnızca iktidarların değil, dünyanın ve tüm ülkemizin meselesidir, çaba edilmelidir. Lakin 29 unsurun üzerinde daha ayrıntılı çalışılması gerektiğini düşünüyoruz. Basının sansürlenerek değil, özgürleşerek topluma ve demokrasiye katkı sağlayabileceğini hatırlatmak istiyoruz”
TBMM Adalet Komisyonu’ndaki konuşmasında Basın İlan Kurumu ile gazetecilerin özlük haklarına ait değişikliklere de değinen Kolaylı, çekince ve tekliflerini şöyle sıraladı:
“Öncelikle, basın dalında fikir emekçisi olarak çalışan meslektaşlarımızın yıpranma hakkından yararlanabilmesi için, Basın Kartı kaidesinin kaldırılarak 5953 sayılı yasaya tabi olmalarının kâfi sayılmasını öneriyoruz. 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Ortasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun’un ilgili hususu, “Bu Kanunun şümulüne giren fikir ve sanat işlerinde fiyat karşılığı çalışanlara gazeteci denir” diyor. Bu tanım kapsamında vazife yapan meslektaşlarımızın yıpranma hakkından yararlanmasını, meslektaşlarımız ismine talep ediyoruz.
Tasarının 7. Hususuna nazaran karşılık ve düzeltme yazısı yalnızca gerçeğe alışılmamış haberler için kullanılabilmelidir. Sistem, Basın Kanununda olduğu biçimde olmalıdır.
Yine teklifin 14. Unsuruna nazaran Basın Kartları Komisyonu’nun 9 üyesinden 5’i İrtibat Başkanlığınca atanmaktadır. Kurulun geniş iştirakli olarak meslek örgütlerinin temsilcilerinden oluşmasını öneriyoruz.
Teklifin 15. Unsurunda öngörülen Basın Kartı’nın, Basın İlan Kurumu Basın Ahlak asıllarına nazaran iptal edilmesini uygun bulmuyoruz. Basın Ahlak Esasları’na karşıtlık bireylere değil, kuruluşlara yönelik bir yaptırımdır. Bu kısım tekliften çıkarılmalıdır.
Teklifin 16. Unsuruna nazaran Basın Kartı’nın Basın Ahlak Temellerine nazaran iptal edilip, 5 yıl müddetle verilmemesi katiyetle kabul edilemez bir düzenlemedir. Unsur tümüyle kaldırılmalıdır.
Yine kanun teklifinde yer alan 25. unsurdaki “gazete yahut internet haber sitesi” kısmının, “gazete ve internet haber sitesi” olarak değiştirilmesini öneriyoruz. Ayrıyeten, “Toplam muhammen bedeli beş yüz bin Türk Lirasının altında” ibaresinin, “Toplam muhammen bedeli elli bin Türk Lirasının altında” halinde değiştirilmesi, daha hakkaniyetli olacaktır.
maddedeki talebimiz ise, “gazetelerin en az ikisinde ve internet haber sitesinde” olarak düzenlenmesidir. ”
Kolaylı, TGK raporunda ve konuşmasında lisana getirdiği düzenlemelerin yapılmaması halinde gazetelerin kapısına kilit vurulacağını belirtti.
TGK Genel Koordinatörü Sinan Tunç’un da katıldığı TBMM Adalet Komisyonu’nda konuşan Basın İlan Kurumu Anadolu Gazete Sahipleri Temsilcisi Mustafa Arslan da, “Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin 25, 26 ve 27. unsurlarına ait bilgi verdi.
BİK Anadolu Gazete Sahipleri temsilcisi Mustafa Arslan, “Basın özgürlüğünü gerçek manada sağlamak için, öncelikle basın kuruluşlarının ve basın çalışanlarının ekonomik özgürlüklerini sağlamalıyız. Teklifin resmi ilanlarla ilgili düzenleme içeren kısmı, mevcut resmi ilan pastasını kısmen genişletme maksadı taşısa da, yazılı basına ayrılan hissenin, internet haber sitelerine bölüştürülmesi üzere bir sonuç getirdiği kaygısı yaşanmaktadır” dedi. Mustafa Arslan, kelam konusu hususlara ait şu bilgileri verdi;
“Kanun değişikliği teklifinin 25. unsuru, resmi ilan ve reklamların hangi mecralarda yayımlanacağını belirliyor. Bu unsurun, yazılı basına ayrılan hissenin, internet haber sitelerine bölüştürülmesi üzere bir sonuç doğurmaması için tasarıda yer alan; “Gazete yahut internet haber sitesi” kısmının, “Gazete ve internet haber sitesi” olarak değiştirmesi gerekmektedir.
Böylece ilan yalnızca gazetede yahut yalnızca internet haber sitesinde değil, her ikisinde de yayınlanarak kurumların gelir kaybına uğraması önlenebilir. Vatandaşın icra ve iflas ilanlarından mağdur olmaması için de, Basın İlan Kurumu Genel Kurulu’nda icra ilanlarına ait yazılı basını ve internet haber sitelerini kapsayan özel ilan fiyat tarifesi belirleyebilir.
Ayrıca, “Toplam muhammen bedeli beş yüz bin Türk Lirasının altında” ibaresinin, “Toplam muhammen bedeli elli yüz Türk Lirası’nın altında” halinde değiştirilmesi, gelirlerimizin artışında değerli rol oynayacaktır.
Son olarak, 27. unsurda yapılan düzenleme; mal yahut hizmet alımları ile imal işlerinin ihalelerine ait Resmi ilanların, internet haber sitelerinde de yayınlatılması maksadıyla 4734 sayılı Kanunun 13’üncü hususunda geçen ‘gazete’ ibarelerinin yanına ‘internet haber sitesi’ ibarelerinin eklenmesi formundadır. Bu unsurdaki teklifimiz de; ‘gazetelerin ’ ibaresinin koruma edilerek metnin düzenlenmesidir.”
TBMM Adalet Komitesi toplantısına, yasa teklifinin birinci imza sahibi olan Milletvekilleri Fethi Yıldız ve Ahmet Özdemir katılarak, açılış konuşmalarını yaptı ve yasa teklifi hakkında bilgi verdiler. Komitede gazeteci kökenli milletvekilleri Tuncay Özkan ve Utku Çakırözer de birer konuşma yaptı.
Abdullah Güler Başkanlığındaki TBMM Adalet Kurulu şu milletvekillerinden oluşuyor;
“Ramazan Can, Gülay Samancı, Belgin Uygur, Muhammed Fatih Toprak, Emine Yavuz Gözgeç, Oğuzhan Kaya, Sabri Öztürk, Abdulkadir Özel, Mahmut Atilla, Bülent Tüfenkci, Orhan Kırcalı, Mustafa Arslan, Rafet Zeybek, Süleyman Bülbül, Tufan Köse, Turan Aydoğan, Zeynel Emre, Alpay Antmen, Abdullah Koç, Mehmet Ruştu Tiryaki, Züleyha Gülüm, Hayati Arkaz, Halil Öztürk, Ayhan Erel ve Hasan Subaşı.”
TBMM Adalet Komitesi, yasa teklifi unsurlarını görüşmek üzere 14 Haziran Salı yine toplanacak.
TGK’NIN KANUNLA İLGİLİ ÖNERİLERİ
MADDE 5
Kanun teklifinin 5. hususu, basılı gazeteler için öngörülen yayın durdurma müeyyidesinin internet haber siteleri için uygulanmayacağını öngörüyor. Bunun yerine, düzeltme için 2 hafta mühlet tanınıyor.
maddede de yer aldığı üzere; bu unsurda de periyodik yayın beyannamesini inceleme yetkisi Cumhuriyet Başsavcılığından alınarak Basın İlan Kurumu’na veriliyor.
Düzenlemeye nazaran; beyannamedeki eksiklikleri 15 gün içerisinde gidermeyen ve gerçeğe karşıt bilgileri düzeltmeyen internet haber siteleri hakkında yayını durdurma yaptırımı uygulanmayacak. Basın İlan Kurumu, istemi müddetinde yerine getirmeyen haber sitelerinin “haber sitesi vasfını kazanmadığının tespiti” gayesiyle İstanbul Asliye Ceza Mahkemesine başvuracak. Müracaatın kabul edilmesi halinde bu siteler, internet haber siteleri için sağlanabilecek resmi ilan ve reklam gelirleriyle çalışanlarının basın kartı hakları ortadan kalkacak. Lakin bu sitelere tekrar de Basın Kanunu ve öbür mevzuatın öngördüğü yaptırımlar uygulanacak.
Görüşümüz; basın kartı hakkının geri alınması durumu, kurumsal bir sürecin sonucunun fikir personelleri açısından doğuracağı mağduriyet tarafındadır. Zira basın kartı ile erken emeklilik Toplumsal Sigortalar rKanunu’nun amir kararı gereği gerek-yeter koşul haline gelmiştir. Benzeri bir durum tasarıdaki öteki unsurda de vardır ve basın ahlak temellerine terslik görülmektedir. Bahse mevzu unsurdaki basın kartı iptali konusu kaldırılmalıdır. Site kapansa-kapatılsa dahi fikir çalışanı öbür bir yayın mecrasında vazife alabilecektir. Kaldı ki bu mühlet içinde süreksiz kart taşıma hakkı bulunmaktadır.
MADDE 7
Kanun teklifinin 7. unsuru, İnternet haber sitelerinde yer alan yazılardan ziyan gören kişinin düzeltme ve karşılık yazısının, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın bir gün içinde yayımlanması zaruriliği getirmektedir.
Buna nazaran internet haber sitesinde bireylerin onur ve haysiyetini ihlâl edici yahut gerçeğe karşıt yayın yapılması halinde;
İnternet haber sitesi sorumlu müdürü, ziyan gören kişinin düzeltme ve yanıt yazısını, hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın yazıyı aldıktan sonra en geç bir gün içinde ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda URL irtibatı sağlayarak, birebir punto ve tıpkı biçimde yayımlamak zorunda kalacaktır.
Düzenleme ile ayrıyeten, yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi ve/veya içeriğin çıkarılması kararlarının uygulanması ya da içeriğin site tarafından zaten çıkarılması halinde ise düzeltme ve yanıt metni internet haber sitesinin ana sayfasında yayımlanacaktır.
Bu hak yalnızca gerçeğe ters haberler için kullanılabilmelidir. Aksi takdirde, her haber için karşılık ve düzeltme yazısı yayımlanmak zorunda kalınabilir. Lakin mahkeme kararı olması halinde yanıt ve düzeltme yayınlanmalıdır.
MADDE 14
Kanun teklifinin 14. unsuru basın kartı kurulunun yapısıyla ilgili ve Türkiye Gazeteciler Konfederasyonumuzun tekraren lisana getirdiği sorunu ne yazık ki çözmekten uzak bir düzenleme.
Teklife nazaran Basın Kartları Komisyonu’nun 9 üyesinden 5’i Bağlantı Liderince “atanacak”. Düzenlemeye nazaran İrtibat Fakülteleri dekanları ortasından belirlenecek üyeyi bile Bağlantı Lideri seçecek.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu olarak Basın Kartları Kurulunun şöyle oluşmasını öneriyoruz;
a) Bağlantı Başkanlığı’nı temsilen iki üye,
b) Basın-yayın meslek kuruluşlarının birleşerek oluşturdukları üst kuruluşlardan en fazla basın kartına sahip iki kuruluşu tarafından belirlenecek birer üye,
c) Müddetli yayın organlarının sahip ve/veya çalışanlarınca kurulan basın-yayın meslek kuruluşlarından basın kartı sahibi en fazla üyesi bulunan iki meslek kuruluşu tarafından belirlenecek birer üye,
ç) Basın-yayın meslek kuruluşlarının birleşerek oluşturdukları üst kuruluşlar hariç olmak üzere; İstanbul, Ankara ve İzmir dışındaki vilayetlerde konseyi basın-yayın meslek kuruluşlarının sahip ve/veya çalışanları tarafından kurulmuş basın-yayın meslek kuruluşlarından en fazla basın kartı sahibi üyesi bulunan meslek kuruluşu tarafından belirlenecek bir üye,
d) Ulusal yahut lokal seviyede yayın yapan radyo ve/veya televizyonların idare şurası liderleri ve/veya gazeteci çalışanlarınca kurulmuş olan basın-yayın meslek kuruluşlarından en fazla üyesi bulunan meslek kuruluşu tarafından belirlenecek bir üye,
e) Basın İlan Kurumu Anadolu Gazete Sahipleri temsilcisi seçilen üç üye,
f) Basın İlan Kurumu İnternet Haber Siteleri temsilcisi seçilen iki üye,
g) Emekçi sendikası formunda faaliyet gösteren sendikalardan basın kartı sahibi üyesi en fazla olan 2 sendika tarafından belirlenecek birer üye,
ğ) Bağlantı Fakültesi dekanları ortasından seçimle belirlenecek bir üye,
h) Daima nitelikte basın kartı sahipleri ortasından Başkanlıkça belirlenecek bir üye olmak üzere toplam onyedi üyeden oluşur.
Teklifte getirilen antidemokratik uygulama yerine, üstteki üzere kurulda “basın meslek kuruluşları” aktif hale getirilmelidir.
Ayrıca, komitenin aldığı kararların Bağlantı Liderinin onayıyla yürürlüğe girmesine yönelik mevcut uygulama kanun teklifinde de korunmaktadır. Bunun yerine, komitenin aldığı kararlar onaya gerek duyulmadan uygulanmalıdır.
MADDE 15
Kanun teklifinin 15. hususu, düzenlemenin en çok dikkat edilmesi gereken değişikliklerinden birisini içeriyor. Buna nazaran; basın ahlak asıllarına muhalif davranış, basın kartının iptaliyle sonuçlanacak. Basın İlan Kurumu’nun belirlediği basın ahlak asıllarına muhalif davranışı halinde gazetecilerin kartı iptal edilebilecek.
Önerilen düzenleme şöyle;
“Basın kartının iptal edileceği haller
EK HUSUS 6- Basın kartı sahibinin, ek 3 üncü unsurda yer alan niteliklere sahip olmadığının yahut bu nitelikleri sonradan kaybettiğinin anlaşılması halinde basın kartı Başkanlıkça iptal edilir.
Basın kartı sahibinin, 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanunun 49. unsuruna nazaran belirlenen basın ahlâk temellerine muhalif davranışlarda bulunması halinde Kurul kararıyla basın kartı iptal edilir.”
Oysa, Basın İlan Kurumu tarafından uygulanan “basın ahlâk temellerine alışılmamış davranışlar” gazetecilere değil, basın kuruluşlarına yöneliktir. Yaptırımı da meslekten men değil, ilan kesme yani maddi içeriktedir.
Bu kısım tekliften büsbütün çıkarılmalıdır.
MADDE 16
Kanun teklifinin 16. hususuna nazaran, Kanuna eklenen ek 6’ncı unsurla, basın kartı iptallerinin sonuçları düzenleniyor.
Buna nazaran basın kartı alma şartları oluşmadığı sonradan anlaşıldığı için basın kartı iptal edilenlerin kart almaya mahzur durumu ortadan kalksa bile, bir yıl mühletle kartlarının verilmemesi öngörülüyor. Düzenlemeye nazaran; basın ahlak prensiplerine ters davranıştan kartı Kurul tarafından iptal edilenlere ise beş yıl mühletle basın kartı verilmeyecek.
Basın kartı almaya mani durumu ortadan kalkanların basın kartı almak için bir yıl beklemeleri, mesleksel açıdan “mağduriyet” yaratacak olan bir uygulama. Bir yıl bekleme kuralı olmamalı ve basın kartı almaya mani durum ortadan kalktığında, hak sahibinin kartı verilmelidir.
Beş yıl mühletle basın kartı verilmemesi hususu ise tümüyle kalkmalıdır.
MADDE 19
Kanun teklifinin 19 hususu ile, Basın İlan Kurumu Genel Şurası üye sayısı 36’dan 42’ye çıkarılıyor. Yeni düzenlemeyle genel heyete haber sitelerini temsilen 2 üye, Cumhurbaşkanlığından 2 üye, BTK ve RTÜK’ü temsilen birer üye ekleniyor.
Tüm bu değişiklikler, Basın İlan Kurumu Genel Kurulu’nun mevcut yapısını de büyük ölçüde değiştirmektedir. Tasarıda yer ala üniversiteler ortası değişiklik mantıklı bir halde açıklanmazken, bahisle hiçbir teması olmayan RTÜK temsilcisinin Genel Kurul’da yer almasının münasebeti de anlaşılamamıştır.
Öte yandan RTÜK ve BTK’dan gelecek üyelerin Bağımsızlar Grubu’ndan sayılması da ayrıyeten üzerinde durulması gereken bir konudur. Bilindiği üzere, Bağımsızlar Grubu’nda AA ve TRT temsilcileri de bulunmaktadır. Bu durumda kümeler ortası istikrar tekrar ele alınması gereken bir noktaya taşınmış olacaktır.
1960’lı yıllarda üniversitelerimiz İstanbul-Ankara-İzmir odaklıydı. Bununla birlikte Anadolu’da basın şimdi gelişmemişti. Geldiğimiz noktada üniversitelerimiz sayı olarak artmakla birlikte yurdun çeşitli yerlerindeki fakülteler alanlarında öne çıkmaktadır.
Öte yandan bu üç vilayetimizdeki gazeteci meslek örgütleri ile birlikte kamu faydasına faaliyet gösterenler dahil olmak üzere, mesleğimize büyük katkı sağlayan vilayet meslek örgütleri de kurulmuş ve faaliyetlerini yürütmektedir.
Sonuç olarak; günümüz kaideleri ve hayatın doğal akışına uygun olmak üzere, İstanbul-Ankara-İzmir’de adres göstererek üye gönderen Bağlantı ve Hukuk Fakülteleri, Siyasal Bilgiler Fakültesi temsilcilerinin de alanlarındaki fakültelerden seçim yapmak sureti ile tespiti ve tekrar gazeteciler cemiyeti temsilcilerinin de Türkiye genelindeki cemiyetler ortasından belirlenen kriterler çerçevesinde seçimle gelmesi, temsilde adalet ve hakkaniyete uygun olacaktır.
MADDE 24
Kanun teklifinin 24. unsuru, “basın kartına ilişkin” ahenk düzenlemesi içeriyor.
Değişiklik önerisi şöyle;
31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Toplumsal Sigortalar ve Genel Sıhhat Sigortası Kanunun 40. hususunun ikinci fıkrasında yer alan tablonun 16. sırasında yer alan “14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine” ibaresi “09.06. 2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununa” şeklinde…
Tablonun 17 nci sırasında yer alan “Basın Kartı Yönetmeliğine” ibaresi “5187 sayılı Basın Kanununa” biçiminde değiştirilmiştir.
Düzenleme, Anayasa Mahkemesine daha evvel açılan davalara ait mümkün iptal kararı çerçevesinde bir düzenleme olarak görülüyor.
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu olarak, mevzuya ait tekraren yaptığımız açıklamalarda, meslektaşlarımızın emeklilikte yıpranma hissesinden yararlanmalarının basın kartı koşuluna bağlanmaması gerektiğini vurguladık. Bu nedenle kelam konusu unsur yetersiz ve sorunu çözecek nitelikte değildir.
Gazetecilik mesleği basın kartı sahibi olma şartına bağlı olmadan yapılan ağır ve tehlikeli bir iş olarak kabul edilmeli, basın kartı sahibi ve çeşitli nedenlerle basın kartı alamayan, alması geciken gazetecilerin anayasal toplumsal güvenlik hakkının sonucu olan fiili hizmet mühleti artırımı geri verilmelidir.
Basın kartı kuralı öne sürülmeden, 5953 sayılı yasaya tabi olarak çalışan tüm fikir emekçilerinin yıpranma hakkından yararlanması sağlanmalıdır.
MADDE 25
Kanun teklifinin 25. hususu, resmi ilan ve reklamların hangi mecralarda yayımlanacağını belirliyor.
Konuya ait görüşümüz şöyledir;
Teklifin resmi ilanlarla ilgili düzenleme içeren bu kısmı, mevcut resmi ilan pastasını kısmen genişletme emeli taşısa da, yazılı basına ayrılan hissenin, internet haber sitelerine bölüştürülmesi üzere bir sonuç getirdiği telaşı yaşanmaktadır.
İcra ilanlarına kamu ihale ilanlarında olduğu üzere eşik bedel getirme yaklaşımı değerlidir. Lakin burada, gerek eşik paha tespiti gerekse ‘veya’ ibaresi kesim ismine önemli problemlere neden olacak potansiyele sahiptir. Tarafların menfaatleri korunarak bir orta yol bulmak mümkündür.
Adalet bürokrasisinin kendi cephelerinden bakış açısı ile haklı yaklaşımlarını göz arkası ediyor değiliz. Lakin bir bahse bakarken tüm cepheleri kıymetlendirmek en akılcı yol olacaktır.
İcra ilanları yalnızca icralık kişinin kaybı demek hakikat bir yaklaşım değildir. İlan hizmeti ile rekabet imkânı sağlanmakta ve tıpkı Ulusal Eğitim, Ulusal Savunma, Ulaştırma üzere bir kamu vazifesi olan kitle irtibat alanı rastgele odağın tesirinde kalmadan yapabilmektedir. Aksi halde bu alanlar memleketler arası sermaye ve ideolojilerin at koşturduğu bir alana dönüşecektir.
Bu açıklama ışığında beklentimiz;
‘Gazete’ ibaresinden sonra gelmek üzere ‘veya internet haber sitesi’ ibaresinin, ‘Gazete’ ibaresinden sonra gelmek üzere “VE İNTERNET HABER SİTESİ” biçiminde değiştirilmesi,
Ayrıca, “Toplam muhammen bedeli beş yüz bin Türk Lirasının altında” ibaresinin, “TOPLAM MUHAMMEN BEDELİ ELLİ BİN TÜRK LİRASININ ALTINDA” halinde değiştirilmesidir.
Öte yandan yazılı basın açısından yayın yeri, lokal ve yaygın basın kavramları Basın Kanunu’ndaki tanımı ve BİK mevzuatı açısından tiraj kıstasları ile yorum gerektirmeyecek biçimde tanımlanmıştır. Emsal tanımlamalar mahallî, bölgesel ve yaygın olmak üzere RTÜK mevzuatında da kelam mevzusudur.
Her ne kadar kanunun yayın tarihinden itibaren altı ay içinde BİK tarafından yönetmelik çıkarılması öngörülüyorsa da, mahallî ve yaygınlık yaklaşımı kanunda internet siteleri için de tanım edilmelidir.
MADDE 26
Önerilen unsur, ihale ilanlarının gazetelerin yanı sıra internet haber sitelerinde de yayınlanmasını içeriyor. Teklif şöyle;
“8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanununun 17’nci hususunun birinci fıkrasının (1) numaralı bendinin (a) alt bendinin birinci paragrafı aşağıdaki formda değiştirilmiş, alt bendin ikinci paragrafına “Gazete” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve internet haber sitesi” ibaresi eklenmiş, bendin (b) alt bendi aşağıdaki formda değiştirilmiş, fıkranın (2) numaralı bendine “başka,” ibaresinden sonra gelmek üzere “bir internet haber sitesi ve” ibaresi eklenmiş, bentte yer alan “bir” ibaresi “birer” formunda değiştirilmiş, fıkranın (4) numaralı bendine “başka gazeteler veya” ibaresinden sonra gelmek üzere “internet haber siteleri ya da” ibaresi eklenmiştir.
“a) İhaleler, ihalenin yapılacağı yerde çıkan bir gazete ve bir internet haber sitesinde duyurulur.”
“b) Gazete çıkmayan yahut internet haber sitesi idaresi bulunmayan yerlerdeki ihalelerin ilanı, bu fıkranın (a) bendindeki müddetler içinde Basın İlan Kurumu ilan Portalında yayınlanır.”
Uygulamada en değerli bahis, yazılı basına Basın İlan Kurumu aracılığıyla verilen ilanların azalmamasına dikkat edilmesi, internet medyasına verilen ilanların, gazetelerin gelir kaybına neden olmamasıdır.
Bu husustaki teklifimiz şöyledir;
… alt bendin ikinci paragrafında yer alan ‘Gazete’ ibaresinin, … alt bendin ikinci paragrafında yer alan ‘gazetelerin en az ikisinde’ halinde değiştirilmesidir.
MADDE 27
Bu hususta yapılan düzenleme; Mal yahut hizmet alımları ile imal işlerinin ihalelerine ait Resmi ilanların, internet haber sitelerinde de yayınlatılması maksadıyla 4734 sayılı Kanunun 13’üncü hususunda geçen ‘gazete’ ibarelerinin yanına ‘internet haber sitesi’ ibarelerinin eklenmesidir.
maddenin açıklamasında da vurguladığımız üzere; uygulamada dikkat edilmesi gereken en değerli mevzu, internet medyasına verilecek olan ilanların, gazetelerin gelir kaybına neden olmamasıdır.
Bu husustaki teklifimiz;
‘gazetelerin en az ikisinde’ ibaresinin koruma edilerek metnin düzenlenmesidir.
MADDE 29
Kanun teklifinin 29. unsuru, “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” hatasını içeriyor. Şöyle ki;
“26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 217 nci hususundan sonra gelmek üzere aşağıdaki husus eklenmiştir.
“Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma
MADDE 217/A- (1) Sadece halk ortasında telaş, endişe yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe muhalif bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli halde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır.
(2) Cürmün, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, üstteki fıkraya nazaran verilen ceza yarı oranında artırılır.”
Türkiye Gazeteciler Konfederasyonu olarak bizleri en çok endişelendiren bu düzenleme; meslektaşlarımızı sıkıntı durumda bırakma ihtimali olan; “Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı yeni bir cürüm oluşturulmasıdır.
Yoruma açık olan bu düzenleme, somut olmayan münasebetlerle gazetecilerin cezalandırılmalarının yolunu açabilecektir. Kelam konusu tespitin nasıl yapılacağı, mahkeme kararı aranıp aranmayacağı da düzenlemede net değildir.
Düzenlemede; “Halk ortasında tasa, endişe yahut panik yaratmak saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu nizamı ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe karşıt bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli biçimde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır. Cürmün, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, verilen ceza yarı oranında artırılır” sözlerine yer verilmektedir. Bu hususun düzenlemeden büsbütün çıkarılması gerekmektedir.
MADDE 32
Kanun teklifinin 32. hususuna nazaran, MİT Kanununda yer alan ifşa kabahatleri bu kanun teklifine olduğu üzere alınıyor. MİT dokümanlarının haber yapılması, haber pahası taşısa bile hata kapsamına giriyor. Düzenleme önerisi şöyle;
“5651 sayılı Kanunun 8 inci hususunun birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiş, dördüncü fıkrasında yer alan “oluşturan yayınların içerik yahut yer sağlayıcısının yurt dışında bulunması halinde yahut içerik yahut yer sağlayıcısı yurt içinde bulunsa bile, içeriği birinci fıkranın (a) bendinin (2) ve (5) ve (6) ve (7) numaralı alt bentlerinde ve (c) bendinde yazılı suçları” ibaresi husus metninden çıkarılmıştır.
“ç) 1/11/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Ulusal İstihbarat Teşkilatı Kanununun 27 nci unsurunun birinci ve ikinci fıkrasında yer alan cürümler.”
Bu değişiklik önerisi hukukçular tarafından kesinlikle incelenmelidir.
Çünkü bilindiği üzere; 5651 sayılı Kanunda Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu Başkanı’nın elinde istisnai bir yetki vardır ve Kanunun M.8/4 fıkrasında BTK Başkanı’na erişinin engellenmesi ya da içeriğin çıkarılması kararını re’sen verebileceği haller açıkça sıralanmıştır.
Hangi cürümler için “yeterli şüphe” sebebi varsa Liderin re’sen hareket edebileceği, hangi hallerde yetkinin mahkemede olduğu konusu aslında düzenlenmiştir.Önerilen teklif, bu ayrımı fiilen bozacak niteliktedir.
Ayrıca yapılması önerilen değişiklik ile; Bilgi Teknolojileri ve Bağlantı Kurumu Lideri, MİT başkanlığı, MİT mensupları ve aileleri hakkında çıkan haberler için de o siteye erişimi engelleme ve/veya içeriğin çıkarılması kararını re’sen verebilecektir.
Kaynak: (BHA) – Beyaz Haber Ajansı