Tıp lisanında “dispozofobi” olarak isimlendirilen ompulsif biriktirme hastalığı, biriktirme bozukluğu yahut istifçilik, şahısların kıymetsiz, gereksiz ve sıhhatsiz ortam yaratan eşyaları saklamaları, biriktirmeleri yahut atmamaları olarak tanımlanıyor. Uzm. Dr. Erman Şentürk, istifleme bozukluğunda, sahip olunan eşyalara karşı çok bağlılık kelam konusuyken biriktirilen tüm eşyaların gerekliliği ve ilerde kullanılabileceği algısı oluştuğunu söyledi. Bayan ve erkeklerde eşit sıklıkta görülen istifleme bozukluğunda travmatik hayat olaylarının tesiri olabileceğini kaydeden Dr. Erman Şentürk, çocukluk çağında yaşanan duygusal istismar ve fizikî ihmalin (ebeveynlerin yahut çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun fizikî gereksinimlerini karşılamaması) istifleme bozukluğu ile değerli ölçüde bağlı olduğunu kaydetti.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, Bursa’da ortaya çıkan çöp meskenle gündeme gelen istifçilik hakkında değerlendirmede bulundu.
Dispozofobi, biriktirme bozukluğudur
Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, tıp lisanında “dispozofobi” olarak isimlendirilen ompulsif biriktirme hastalığı, biriktirme bozukluğu yahut istifçiliğin, şahısların kıymetsiz, gereksiz ve sıhhatsiz ortam yaratan eşyaları saklamaları, biriktirmeleri yahut atmamaları olarak tanımlanabildiğini söyledi. Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğunda toplanan ve atılamayan eşyalar ortasında bir benzerlik ya da ilişki bulunmamaktadır. Biriktirilen eşyalar, eski gazete yahut mecmua, plastik eşya, eski kıyafet, mektup, posta, poşet, çöp, torba, karton ve akla gelebilecek her türlü şeyden oluşabilir. Neredeyse tamamı sistemsiz ve dağınık bir toplama özelliğinin eseridirler.” dedi.
Biriktirilen objelerin kaybedilmesi ve atılması kanısı telaş oluşturur
Uzm. Dr. Erman Şentürk, istifleme bozukluğunda, sahip olunan eşyalara karşı çok bağlılık kelam konusuyken biriktirilen tüm eşyaların gerekliliği ve ilerde kullanılabileceği algısı oluştuğunu söyledi. Dr. Şentürk, “Biriktirilen objelerin kaybedilme ve atılması fikri bireyde ağır tasa oluşturur. Oburlarının bu eşyalara dokunmasına, ödünç almasına yahut yerini değiştirmesine dahi reaksiyon gösterilebilir. Sahip olduklarını elden çıkarma zahmeti ve toplanan objelerin birikmesi bir noktadan sonra kişinin ömür alanını sınırlamaktadır. Biriktirilen eşyalar günlük hayat fonksiyonelliğini bozmaya başlarken kişi etrafıyla dertler yaşayabilmekte ve hatta şahısta sıhhat meseleleri oluşabilmektedir.” ihtarında bulundu.
Erkeklerde ve bayanlarda eşit sıklıkta görülüyor
İstifleme bozukluğunun erkeklerde ve bayanlarda eşit sıklıkta görüldüğünü kaydeden Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, şunları söyledi:
“Dağınıklık ve atmakta zorlanma her iki cinsiyette farklılık göstermezken, erkeklerde kıymetsiz şeyleri istifleme daha fazla görülmektedir. İstifleme belirtileri birinci olarak çocukluk ya da erken ergenlik devrinde ortalama 12-13 yaşlarında ortaya çıkarken yaşla birlikte giderek şiddetlenmekte ve 30’lu yaşların ortasında bireyin tertibine ve çalışmasına pürüz olmaya başlamaktadır. Hastalığın tanısı çoklukla 40’lı yaşlarda konulmakta ve gidişatı çoklukla kronik bir seyir göstermektedir. Yapılan çalışmalarda, yaş artışı ile birlikte istifleme belirtilerinin şiddetinin arttığı bildirilmiştir. Bu nedenle klinik olarak kıymetli istifleme sıkıntıları, yaşlılarda daha yaygın olarak görülmektedir. İstifleme bozukluğu tanısı alan şahıslar çoklukla yalnız ve izole bir hayat yaşayan, partneri olmayan, maddi problemleri olan, ihmal edilmiş bir çocukluk devri yaşamış ve ailesinde istifleme bozukluğu bulunan bireylerdir.”
En çok bu hastalıklar eşlik ediyor
Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, istifleme bozukluğuna en sık eşlik eden psikiyatrik bozuklukların ağır depresyon, yaygın anksiyete bozukluğu, toplumsal fobi, obsesif kompulsif bozukluk, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dürtü denetim bozukluğu ve travma sonrası gerilim bozukluğu olduğunu söyledi. Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Daha ender olmakla birlikte bağımlı, paranoid yahut şizotipal kişilik bozuklukları, demans ve psikoz üzere psikiyatrik hastalıklar da istifleme bozukluğu olanlarda görülebilmektedir.” dedi.
Travmatik ömür olayları neden olabilir
İstifleme bozukluğunda travmatik ömür olaylarının tesiri olabileceğini kaydeden Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, “İstifleme bozukluğu olanlar, hastalığın başlangıcından yahut belirtilerin arttığı periyotlardan evvel gerilimli yahut travmatik bir hayat olayı belirtmektedirler. Cinsel istismar ve fizikî istismar üzere travmatik hayat olayları yaşamış bireylerde istifleme davranışı daha sık görülmekte ve belirtiler daha şiddetli olabilmektedir. Birebir vakitte çocukluk çağında yaşanan duygusal istismar ve fizikî ihmal (ebeveynlerin yahut çocuğa bakmakla yükümlü olan yetişkinlerin, çocuğun fizikî gereksinimlerini karşılamaması) istifleme bozukluğu ile değerli ölçüde bağlantılı bulunmaktadır.” dedi.
İstifleme bozukluğunda genetik geçiş olabilir
Aile üyelerinde istifleme bozukluğu olan bireylerde istifleme bozukluğunun daha yaygın olarak görüldüğünü kaydeden Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, “İstifleme davranışı olan bireylerin yarısının emsal istifleme problemleri olan birinci derece bir akrabası bulunmaktadır ve bu durum davranışın genetik geçişli olduğunu düşündürmektedir. Yapılan ikiz çalışmaları da istifleme davranışının yaklaşık 50’sinin genetik faktörlere bağlanabilir olduğunu göstermektedir. Bu sonuçlar enteresan olmakla birlikte istifleme ile ilgili bulguların her vakit tek başına bir sorun olmadığını, birden fazla vakit başka psikiyatrik bozukluklarla bağlantılı olduğunu akılda tutmak kıymetlidir.” diye konuştu.
İstifleme bozukluğu olan şahısların çoklukla yakın etrafları tarafından ya da yasal süreçlerin zorlamasıyla tedaviye getirildiğini tabir eden Psikiyatri Uzm. Dr. Erman Şentürk, kelamlarını şöyle tamamladı: “Bu durum, istifleme davranışından mustarip bireylerin büyük bir kısmının biriktirme bozukluğunu bir hastalık olarak görmemesinden kaynaklanmaktadır. Bu nedenle hastaların tedavi ahenkleri genel olarak düşük seviyededir. Psikoeğitim, bilişsel davranışçı terapi ve takviye kümeleri tedavide kıymetli bir yere sahiptir. Terapi sürecinde kullanılan makul tekniklerle, biriktirme davranışına zorlayan nedenleri manaya, karar verme maharetlerinin geliştirilmesi ve yüzleşme üzerine çeşitli çalışmalar yapılır. Psikiyatri tabibinin uygun gördüğü olaylarda ilaç tedavisi de bir seçenek olarak karşımıza çıkmaktadır.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı