Temiz, sağlıklı ve sürdürülebilir bir etrafa erişim, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nun 28 Temmuz’da yaptığı oylamayla kozmik bir insan hakkı olarak kabul edildi. Türkiye de oylamada evet diyen ülkeler ortasında yer aldı. Toplumsal değişim taleplerinin adresi Change.org’da etraf ve iklim alanlarında çeşitli kampanyalar başlatan gençler ise bu kararı “umut verici ama bunun kâğıt üzerinde bir imza değil, gerçek ve bugünden başlayan aksiyonlar olması gerektiği” tarafında kıymetlendirdi.
Çevre hakkı birinci kere 1972 yılında Stockholm’de gerçekleşen Birleşmiş Milletler İnsan ve Etraf Konferansı’nda lisana getirilmiş ve burada kabul edilen Stockholm Bildirgesi’nde özgür ve eşit olmanın; onurlu ve refah içinde bir yaşama imkan veren kaliteli bir etrafta, kâfi hayat şartları sağlanmış olarak yaşamanın, insanların temel bir hakkı olduğu vurgulanmıştı. 8 Ocak 2021’de Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nde, pak etrafın insan hakkı olduğuna dair tasarı oy çokluğuyla kabul edildi. Etraf hakkının birinci defa lisana getirilmesinden tam 50 yıl sonra ise -28 Temmuz 2022’de- BM Genel Kurulu’ndan, İnsan Hakları Kurulu kararına misal bir metinle tarihi karar çıktı: Yasal bir bağlayıcılığı olmasa da gezegen üzerinde yaşayan her bir bireyin, pak, sağlıklı ve sürdürülebilir bir etrafa erişiminin olması üniversal bir insan hakkı olarak kabul edildi.
Karbonsuz ve iklim krizine karşı daha dirençli bir Türkiye için change.org’da çeşitli uğraş alanlarında imza kampanyaları başlatan gençler Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’ndan çıkan bu tarihi kararı şöyle kıymetlendirdi:
Genç İklim Aktivisti Deniz Yazıcı:
“BM’nin pak ve sağlıklı bir etrafa erişimi bir insan hakkı olarak tanıması aslında bir muvaffakiyet değil, bir öze dönüş hareketidir. Biz beşerler ne kadar kendimizi tabiatın kanunlarından ayrıştırmak için yarattığımız bu sistemde, bilinçsizce, konforla çevrelemeye çalışsak da biz tabiatın çocuklarıyız. Onun sıhhati bizim sıhhatimiz; zira biz oyuz, ondan başka değil bir bütünüz.
Bu yüzden Tuz Gölü’nü ve onu çevreleyen öteki göl ve sazlıkları kurtarmak bizim ömür çabamızdır. Orada son iki yıldır her yaz ölen flamingolar ve son 30-40 yıldır gölün küçülmesiyle tehdit altına giren canlılar bizim de acımızdır. Devletimizin bu yüzden Tuz Gölü’nü, doğal yollarla ve tabiatın kadim bilgisinden yararlanacak halde bir hareket planı oluşturması elzemdir.
BM’nin almış olduğu bu kararla birlikte Tarım ve Orman Bakanımız Sayın Vahit Kirişçi, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanımız Sayın Murat Kurum, DSİ Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Lütfi Akca ve Konya Valisi Sayın Vahdettin Özkan’ın Tuz Gölü’nün kurtarılmasını harekete geçilmediği takdirde hizmetinde oldukları vatandaşlarımızın temel varlığını tehdit eden bir husus olarak ele almalarını arz ederim. Lütfen change.org’da başlattığım kampanyayı imzalayın: change.org/TuzgoluKuruyor “
Genç İklim Aktivisti Baran Örnek: BM Genel Konseyi’nde Türkiye’nin de evet oyuyla insan hakkı olarak tanınan pak, sağlıklı ve sürdürülebilir bir etrafta yaşama hakkımızı gençler olarak savunuyoruz. Türkiye bu hakkı tanımışken, Anayasamız sağlıklı ve istikrarlı bir etrafta yaşama hakkımızı teminata alırken yetkililerin bizleri iklim krizi ve tesirlerine karşı gereğince koruyamaması bir insan hakkı ihlalidir. Geçtiğimiz yıl Polonya hükümetine karşı açılan ve hükümetin vatandaşlarını bu krizden koruyamadığını ileri süren davanın kazanılması tüm dünyadan gençlerin gelecekleri hakkında kaygılı ve bu kaygılarında haklı olduğunu kanıtlıyor. Durum böyleyken ve sıcak hava dalgaları bizleri beklerken ormanlarımız göz nazaran göre yangınlara feda ediliyor. Bu durumun krizi derinleştirdiği, felaketi körüklediği fark edilmiyor mu? En temel haklarımızı, insan haklarımızı savunuyor; karar alıcılardan ormansızlaşmanın önüne geçecek siyasetler üretmelerini talep ediyoruz! 2021’de yaşanan yangınların ihmalsizlik nedeniyle yine yaşanmaması için başlattığım kampanyaya desteklerinizi bekliyorum: change.org/YanginAlarmi
İklim İçin Gençlik Grubunu Temsilen Maya Özbayoğlu:İklim krizinin aciliyeti göz önüne alındığında ve şu ana kadar yol açtığı can kaybı, sıhhat ve etraf meseleleri dikkate alındığında, bu karar çok geç görünmektedir. Beşerler varlığının başlangıcından beri ömürleri için tabiata bağımlılardı. Sağlıklı bir etraf bütün medeniyetlerimizin altyapısını oluşturmaktadır. Biyoçeşitliliği az ya da hiç olmayan bir dünyada, sera gazlarıyla kirlenmiş bir atmosferde insanların hayatlarına olağan, sağlıklı bir formda devam etme talihleri yoktur. BM’in bu açıklamasının diğer bir boş vaat olmaması için, bir an evvel fosil yakıtları yakmayı bırakmalı; kömür ön planda olarak küresel sera gazı emisyon oranımızı azaltmalı ve sürdürülebilir, yeşil tahlilleri uygulamalıyız. Türkiye de kendine düşen sorumluluğu uygulaması için öncelikle 2030’a kadar kömürden çıkmalı. Bu talebi desteklemek için change.org/KomurdenCikis sayfasında kampanyamıza imzanızı ekleyebilirsiniz.
Genç İklim Aktivistlerini Temsilen Melisa Akkuş: Bir iklim aktivisti olarak bu kararın verilmesi bana itimat verdi ancak haklarımızı nitekim hakkımız olarak yaşamalıyız. Yani alınan kararlar aksiyona dönüşmeli, yalnızca kâğıt üzerine atılan bir imzayla kalmamalı.
Ben somut adımların atıldığını 2030’da, 2050’de değil artık görmek istiyorum. İklim krizi ile çaba, 2050’lilere ertelenecek durumda katiyen değil.
İklim krizi bugünümüzü ve yarınımızı olumsuz bir formda etkiliyor. İklim aktivistleri olarak iklim krizi ile kriz kaynaklı eşitsizliklere ve adaletsizliklere karşı yıllardır uğraş ediyoruz ve birebirini karar alıcılardan da bekliyoruz.
Değişim için çok geç kalmadan hepimiz bugünden çalışmaya başlamalıyız. Bu yüzden, “İklim Acil Durumu İlan Edilsin” davetimizi yinelemek istiyorum, karar vericilere sesleniyorum: İklim Acil Durumu ilan edin ve 10 sene sonra değil çabucak artık emisyonları azaltmak üzere harekete geçin: change.org/İklimAcilDurumu
Bursa’ya Nefes Ol Grubunu Temsilen Pınar Vatansever: Dünya olarak yaşadığımız bu büyük krizde bu kararın verilmiş olması yaptığımız hareketlerin ve çalışmaların mükemmel sonuçlarından biri lakin natürel ki de kâfi değil. Belirlenen insan haklarının oylanıp kabul edilmesinin kıymeti kadar sürdürülmesinin ve tüm dünyada dayanışmayla var olması da bizim için çok kıymetli. Birleşmiş Milletler’in haklar konusundaki denetimliliğinin, adaletli bakışının gelişmesi ve artması da bizim gençler olarak beklentilerimizden biri.
BM’nin insan hakkı olarak belirlediği sağlıklı etrafın etmenlerinden birisi de hava. Biliyoruz ki bizim yerelimizde de dünyanın birçok yerinde şu an hava kirliliği yaşanan büyük problemlerden birisi. Oysa bu kriz tahlilleri olan bir kriz. Yıllardır karar vericiler bu alanda çalışma yapacaklarına kelam vermelerine karşın bu alanda yapılmış gerçekçi bir adım göremiyoruz. Türkiye’de bir yılda hava kirliliğinden ölen bireylerin sayısı trafik kazalarında hayatını kaybedenlerden yaklaşık 6 kat fazla. Sebep olduğu hastalıklardan, sosyoekonomik belirsizliklerden anlıyoruz ki sağlıklı etrafın içerisinde olan pak hava da bir hak. Türkiye’nin oylamada verdiği ‘evet’ yalnızca kelamda kalmamalı. Bu yüzden sağlıklı etraf için kampanyalarımızı duyup adım atmalı. Biz Bursalı gençler olarak da kendi yerelimizde bu hakkımızı savunmaya devam edeceğiz. Siz de kampanyayı imzalayarak yahut paylaşarak takviye olabilirsiniz: change.org/BursayaNefesOl
Can Suyumuz Grubunu Temsilen Genç İklim Aktivisti Fuat Alp Yılmaz: Bu haber bizlere artık dünyada yaşanan etraf meselelerinin daha da ciddiye alındığını gösteriyor. Bilhassa BM üzere bir memleketler arası tertipte bu kararın alınması mutlaka bir dönüm noktası olacak. Bu kararın alınmasıyla da olağan ki devletlere yeni sorumluluklar düşmekte. Artık yetkili bireylerin etraf ile ilgili değerli kararlar alıp bu mevzuyu ciddiye aldıklarını görmek hem bizler hem de dünya için sevindirici bir gelişme.
Kuraklık bilhassa önümüzdeki yıllarda Türkiye’de tesirini daha çok gösterecek. Kuraklık tarımı hem de suya erişimimizi etkileyecek. Kuraklık sonucu oluşacak çölleşmeyle birlikte bereketli tarım topraklarımız elverişli olma özelliğini kaybedecek. Ülkemizin şu anda su gerilimi altında bir ülke olup ileride su yoksulu bir ülke olacağını da hesaba katarsak kuraklığın sonuçları bizler için hiç âlâ olmayacak. Kuraklığa karşı da artık tedbirler almamız gereklidir.
Ülkemizde kuraklık şu anda doğal afet sayılmamaktadır. Bunun sonucunda kuraklığa karşı bir afet planlaması bulunmamaktadır. Kuraklığın doğal afet sayılmasıyla yapılacak afet planlamasıyla kuraklığa karşı uğraş edebileceğiz. Gelecekte ve bugün “”sürdürülebilir bir etrafa erişim hakkı” için , “su hakkı” için çabucak harekete geçmeli ve bu kararı manalı kılmalıyız. “Kuraklık afet kapsamına alınsın” kampanyamızı lütfen imzalayın: change.org/KuraklikDogalAfetSayilsin
Genç İklim Aktivisti Aydan Cemre Comba: Oldukça geç alınmış bir karar olsa dahi bir iklim aktivisti olarak bu kararın alınmış olması, gerçekleştiriyor olduğum uğraşta bana motivasyon vererek geleceğe dair umudumu arttırdı. Bu kararın yalnızca kağıt üstünde alınmış olan bir karardan çok, gerçek değişimlere öncülük etmesi ismine alınmış bir karar olduğuna inanmak istiyorum. Her geçen gün tesirini artıran çok sıcak hava dalgaları gelecekte bilhassa betonlaşmış kentlerde birçok hastalığa ve vefata yol açacak, gidişata bakıldığında ise kastettiğim gelecek pek de uzak sayılmaz. Bu durumun farkındayız ve bunun önüne geçip denetim altına alınabilmesi için belediyelerden ivedilikle sıcak hava dalgaları ile gayret ünitelerinin kurulmasını talep ediyoruz. Şayet siz de talebimizi destekleyerek çok sıcak havalara karşı tedbir almak isterseniz çok memnun oluruz: change.org/SicaklaMucadeleEt
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı