Dünya edebiyatının dâhilerinden sayılan Johann Wolfgang von Goethe’nin yayımlandığında derin yankılara neden olan eseri Genç Werther’in Acıları, dramatik satırlarla dolu kıymetli bir edebi metindir. His coşkunluğunu ustalıkla kaleminin ucuna getiren Goethe, periyodun gençleri ortasında adeta fırtına estirmiştir.
Genç Werther’in Acıları yapıtıyla üniversalliği yakalayan müellif, çoşkunluk akımı denilen yeni bir çağı da başlatan isim oldu. Oyunlarında ve öteki yapıtlarında mistik ögeleri çokça kullananan Goethe, öteki toplumsal bilimlerden de faydalanarak hepsini bir ortada yoğurmuştur.
Genç Werther’in Acıları, büyük edebiyatçının kaleme aldığı birinci romanıdır.
Yazar kitabını şöyle anlatır:
“Zavallı Werther’in kıssası hakkında bulabildiğim her şeyi itinayla bir ortaya getirdim ve işte önünüze koyuyorum ve biliyorum bunun için bana teşekkür edeceksiniz.”
Kitapla gelen intiharlar
Goethe’nin hayatından esinlenerek yazdığı kitap, 1774 yılında yazıldı. Goethe, Genç Werther’in Acıları’nı yazarken 25 yaşındaydı.
Kitap yayımlandığında Almanya’da intihar hadiselerinde gözle görülür artışın olması, romanın ehemmiyetinden ileri gelmektedir. Büyük Fransız komutan Napolyon Bonapart ‘ın en az sekiz sefer Genç Werther’in Acıları’nı okuduğunu belirtmiş olalım.
Almanya’nın sokaklarını, caddelerini renkli kıyafetler giyen his yüklü gençlerle dolup taşmıştır. Goethe’nin ruhsal, sosyolojik, kültürel, toplumsal ve siyasal ögelerle harmanladığı yapıtı, olumsüz klasikler ortasında yerini almıştır.
“Daha fazla ışık”
Yazar, Frankfurt’da 1749′da soylu bir ailede dünyaya geldi. Eğitimli anne babası sayesinde küçük yaşta okumaya başladı. Latince, Fransızca ve Yunanca lisanlarını öğrendi. Goethe denilince okurların aklına “Faust” kitabı gelmesi, muharririn ismiyle özdeşleşmiştir. Şeytanla muahede sağlayan bireyin, İlah ve Şeytan ortasında sınamaya tabi tutulan sarsıcı eser.
Son vakitlerde hasta olmasına karşın yılmadan, usanmadan yazmayı sürdürdü. Tarihler 22 Mart 1832’i gösterdiğinde kalp krizi sonucu hayatını kaybeden Goethe’nin dudaklarından dökülen son kelamlar ise “Daha fazla ışık” olmuştur.
“Werther salgını”
Kitap, genç hukuk öğrencisi Werther’in, nişanlı olan hoş bayan Lotte’ye duyduğu tarifsiz aşkı bahis ediniyor. Lotte’ye kopmaz bağlarla bağlı olan Werther, hoş bayanla dostluk kurmuştur ve mümkün olduğunca kendisiyle vakit geçirmektedir. O periyot en çok konuşulan mevzu olan roman, Almanya edebiyatı için mihenk taşı olmuştur.
Dünya edebiyatı için de kıymetli bir yere sahip olan eser, Goethe’nin usta kaleminin ölümsüz yapıtıdır. Almanya’da “Werther salgını” olarak başlayan akım, bilhassa gençler ortasında büyük buhranlara sebep olmuş, bulaşıcı hastalık üzere intiharlar baş göstermiştir.
Mektuplaşmalar…
Werther’in arkadaşı olan Schiller ile mektuplaşmaları edebiyatta mektup tipinin değerli ayağını oluşturur. Sevdiği bayanın nişanlı olması, Werther’in her geçen gün artan acıları, ıstırapları kendisini içinden çıkılmaz buhranlara sevk eder.
Yazarın etik pahalar çerçevesinde yazdığı roman, aşkın ve sevginin ahlak boyutunu da sayfalarında yer verir. Kıymetli aşk romanlarından sayılan Genç Werther’in Acıları, ünlü Fransız aydınlanmacı müellif J.J.Rousseau’nun “Julie” isimli yapıtından esinlenerek yazılması da kitabın bir öbür özelliği.
Psikolojik roman tipinde olan kitap, içinde barındırdığı his yüklü iletilerle okurların beğendiği klasiklerin başında gelmektedir.
Lotte ve Werther ortasındaki duygusal bağlantı birebir vakitte sınıf çatışmasının fotoğrafıdır. Lotte’nin aristokrat bir aileye mensup olması yasak aşkı düzgünce imkânsızlaştırmıştır.
Güzel Lotte’nin nişanlısı Albert ile arkadaş olan Werther’in kabarık hisleri onu intihara kadar sürükleyecektir. Lotte, mensubu olduğu sınıf ve aile gereği nişanlısıyla evlenmek zorunda kalır.
“Elveda…”
En uygun aşk romanları ortasında gösterilen Genç Werther’in Acıları, Goethe’ye kıymetli ivme kazandırmıştır. Werther’in yaşadığı ruhsal problemlere ve karşılıksız aşka daha fazla dayanamayarak arkadaşı Schiller’e son bir mektup yazmadan evvel mevti çoktan başına koymuştur.
Genç Werther, silahını temizler namluyu acılarla dolu göğsüne dayar. Tereddütsüz bir formda tetiğe basar.
Kanlar içinde yere yığılır.
Uşağı mektubu postaya verip gelene kadar ölmüştü acılı Werther.
Geriye son mektubunun son satırlarında oluşan “Elveda Lotte elveda” kelamları kalır.